NİKOLA TESLA'NIN HAYATI

NİKOLA TESLA

10 Temmuz 1856’da Avusturya İmparatorluğunun Smiljan (şuan ki Hırvatistan’ın ) şehrinde papaz bir baba ve ev hanımı bir annenin çocuğu olarak doğdu.

(Söylentiye göre;Tesla 9 Temmuzu 10 Temmuza bağlayan gece yarısı doğmuş.Doğduğu esnada şimşekler çakıyor ebesi bu çocuk karanlığın çocuğu diye söylenmiş annesi ise cevaben:”Hayır.O ışığın çocuğu olacak demiş.”) Ailenin beş çocuğundan biriydi.Elektriğe olan ilgisi küçük ev aletleri icat eden annesi Djuka Mandic’in desteğiyle başlayıp gelişti.Babası Milutin Tesla,Ortodoks rahip ve yazar,oğlunun rahip olmasını istiyor ve bu konuda teşvik ediyordu fakat oğul Tesla bilime ilgi duyuyor ve ilgisinin peşinden gitmeyi tercih ediyor.

GENÇLİK  YILLARI

1873 yılında koleradan dokuz ay yatalak kaldı.Birçok kez ölüm tehlikesi atlattı. Bu aylarda rahip olmasını isteyen babası mühendislik isteğine razı olmuş onu eğer hastalığı atlatırsa en iyi mühendislik okuluna göndermek için söz vermiş. 

1874’te Smiljan’da Zorunlu Avusturya-Macaristan ordusu askerliğini yapmamak için Gracac yakınlarındaki Tomingaj’a kaçtı.Avcı kılığında dağlarda keşif yaparak kitap okudu.Doğayla zaman geçirmenin kendisinin fizikzel ve zihinsel yapısını güçlendirdiğini ve Mark Twain’in kitaplarının hastalığından kurtulmak için kendisine yardım ettiğini söylüyordu.

1875’te  Avusturya,Graz’da Avusturya Politeknik Okuluna başladı.İlk yılında hiçbir dersi kaçırmayıp dokuz dersinin sınavlarından olabilecek en yüksek notları aldı.Okulun dekanı babasına oğlunun birinci sınıf bir yıldız olduğunu söylediği bir mektup yolladı.Tesla tatil günü veya haftasonu dinlemeden hergün sabah 3’ten akşam 11’e kadar çalışıyordu yani günde 20 saat. Bu süre zarfında zaten bildiği Sırpça ve Almanca dillerine yabancı dillerdeki verileri okuyabilmek için;İngilizce,Fransızca ve İtalyanca dillerini ekledi.Babası onun bu kazanma azmini övdüğünde mahcup oluyordu.Babası öldükten sonra profesöründen babasına yazılmış mektuplar buldu.Profesör babasına oğlu aşırı çalışmadan ölmeden evvel okuldan almasını söylüyordu.İkinci yılının sonunda Tesla okul bursunu kaybedip kumar bağımlısı oldu.Üçüncü yılı da kumar gölgesinde geçti öğrenim ödeneğinin tamamını kumarda kaybetti ama oynamaya devam ederek bir kısmını kazanarak ailesine döndü.Tutkusunu bıraktığını söylüyordu fakat daha sonra tekrar başlayacaktı.Tesla son sınavlarına da hazırlıksız yakalanmış oluyordu hal böyle olunca okul yönetiminden zaman istedi fakat rededildi.Son notlarını alamadı ve mezun olamadı.

Aralık 1878’de Okulu bitiremediğini gizlemek için ailesi ile bağlarını koparıp Graz’dan ayrıldı.Arkadaşları Mur Nehrinde boğulmuş olduğunu düşünmüşler.Maribor’a (şuan ki Slovenya) gitti Tesla.Teknik ressam olarak çalışıp boş zamanlarında sokaklarda yerli erkeklerle iskambil oynuyordu.Mart 1879’da annesi oğluna eve dönmesi için yalvarmaya Maribor’a gitti.Fakat Tesla reddederek eve dönmedi yakın bir süre sonra sinir krizi geçirdi.24 Mart 1879’da Tesla ailesinin yanına Gospic’e döndü.17 Nisan 1879’da annesi bilinmeyen bir sebepten öldü (kimi kaynaklara göre kadına inme inmiş).

1880 yılında iki dayısı birlikte Tesla’nın eğitimi için yeteri kadar para verdiler.Bu parayla Tesla Prag’gitti.Fakat Charles-Ferdinand Üniversitesi için baya geç kalımıştı.Üniversitede olmasına rağmen sadece bazı derslere giriyordu ve geçmesi için gereken notları alamadı.1881‘de Budapeşte’ye gitti.

İŞ HAYATI

 Budapeşte’ye gidip Merkezi Telefon Santrali’nde bir süre çalıştı.Budapeşte’de olduğu birkaç yıl içerisinde bulduğu endüksiyon motoru (dönen manyetik alan) fikri için destek aradı destekçi bulamayınca Amerika’ya gitme kararı aldı.Bu kararı verdiğinde 28 yaşındaydı Tesla.

1884’te Tesla neredeyse sadece üzerindeki giysileri ile Amerikaya ulaştı.Tesla bir işe başvuru mektubu (cv) ile ünlü iş adamı ve mucit Thomas Edison’a iş İçin müracaat etti.Edison’un DC merkezli elektrikli işi hızla ülkenin standardı haline geliyordu.Edison Tesla’yı işe aldı ve dinlenmeden uzun sürelerce birlikte Edison’un icatlarını geliştirmek için çalıştılar.Birkaç ay sonra iş ve bilim ilişkisinin çakışması nedeniyle ikili yolları ayırdı. Edison finansal başarı ve satışa odaklı iken Tesla ise ticari yönden zayıf kalıyordu.Edison Tesla’ya DC dinamoları geliştirmesi karşılığında 50000 $ vereceğini söyledi birkaç ay sonra çözümle gelen Tesla’yı “Sen Amerikalıların şakalarından anlamıyorsun.”diyerek geri göndermiş ve Tesla’nın işi bırakmasına neden olmuş.

Edison ile yollarını ayırdıktan sonra Tesla Electric Light Company (Tesla Elektrik Işık Şirketi) için fon bulmuş ve yatırımcılar arc aydınlatmayı geliştirmesini istemiş.Bunu başarıyla yaptıktan sonra Tesla bu girişimin dışında bırakıldı ve bir süre işçi olarak çalışmak zorunda kaldı.Güne 2$ karşılığında hendek kazıyordu.

Bu sıkıntılı dönemi için Tesla:”Benim bilim,mekanik ve edebiyat dallarındaki yüksek öğrenimim bana alay gibi geliyordu.”diye yazmış.1887 yılında Tesla Elektrik Şirketi ve alternatif akım için destekçi ve fon bulabildi.1887 ve 1888 yıllarında 30 fazla patent aldı ve bu eserleri üzerine Amerika Elektrik Mühendisleri Enstitüsü’ne davet edildi.

Teslan’nın Altenatif Akım sistemi gücü uzun mesafeli taşımak için çözüm arayan mühendis ve iş adamı George Westinghouse’un dikkatini çekti.Teslan’ın icatlarının bu hedefi için kendisine yardım edeceğine inandığı için Westinghouse Corporation 1888’de 60000$ ile patentlerini aldı.Alternatif akım sistemlerine ilgi artıkça Tesla ve Westinghouse doğru akım sistemini doğrudan halka satan Edison’un doğru akımına da rakip oldular.  1888’de Tesla’nın indiksiyon motoru gösterisinin ilgi görmesi ve Westinghouse’un bunlara ait patentler alması Thomas Edison ile girilen akım savaşını da başlatmış oldu.

Kendisine karşı bir girişim olan AC sistemini ilgiyi zayıflatmak için Edison negatif basın kampanyası yürütmeye başladı.Tesla kendi alanında çalışmaya devam etti ve bugün kablosuz teknolojilerin temelini atan hala radyo teknolojisinde kullanılan “Tesla Bobini” de dahil olmakla beraber çok daha fazla patent aldı.

Edison ile girilimiş olan rekabette aydınlama sistemleri üzerinden devam ettiler.Edison doğru akım ve akkor ışığa ait bütün patentleri elinde bulunduruyordu.Kendi patentlerini ise alternetif akım ve arc ışıkları üzerinden aldılar Edison’un ampullerinden farklı ve daha iyi bir dizayn ile.Bu rekabet 1890,1892 yıllarında Edison’un makinelerinin alternetif akımla üretmeye başlaması ile son bulmuş ve Edison şirketinin yönetimini kaybetmiş General Elektrik adında bir holding olarak alternatif akımla çalışan makineler üretmeye devam etmiş.

Westing house Corporation 1893’te Chicago (Şikago)’da Dünya Kolombialılar Fuar’ında en iyi aydınlatma şirketi seçildi.Tesla burada Alternatif Akım sistemiyle gösteriler yaptı.

1895’te Tesla Amerika’da Niagara Şelalesinde ilk alternatif akım hidroelektrik santralinin tasarımını yaptı.

Ertesi yıllarda buradan gelen elektriği New York’ta  Bufalo şehrinde kullandılar. Bu dünya kamuoyunda büyük bir başarı yakaladı.Bu başarının ardından alternatif akım o zamandan beri standart haline gelmiş ve hızla 20.yüzyılın önde gelen güç sistemi haline gelmiştir.Alternatif akım sistemine ve bobine ek olarak kariyerinde önemli buluşlar için fikirler geliştirdi.Dinamolar (pil benzeri elektrik jeneratörü)ve endüksiyon motorları gibi.Ama bazısını resmi olarak başka bilim insanları patentledi.   Radar teknolojisine,X-ray teknolojisine,uzaktan kumandalara ve dönen manyetik alan teknolojisine de öncülük etti.

Enerjiyi kablosuz taşımayı saplantı haline getirmişti.1900 yılı civarında küresel bir kablosuz iletişim projesi için -büyük elektrik kuleleri ile iletilecek ve dünyaya bedava elektrik ve iletişimi sağlayacak- çalışmaya başladı.Bir grup geliştiricisi bulunan ve finansal olarak büyük olan J.P.Morgan tarafından destek alınca Tesla ciddi bir şekilde bu projesi için işe koyulmuş.

İçinde güç santrali ve kablosuz taşımayı sağlayacak olan bir kule bulunan Wardenclyffe diye bilinen bir labaratuvar dizayn edip kurdu Lon Island,New York’ta. Ancak yatırımcılar arasında Tesla’nın sisteminin inandırıcılığı hakkında şüpheler ortaya çıkmaya başladı ve içinde Edison’un da bulunduğu finansal destekçilere sahip rakibi Guglielmo Markoni kendi radyo teknolojilerini geliştirerek büyük ilerlemeler kaydediyordu.Tesla’nın projeyi bırakmaktan başka şansı kalmamıştı.Wardenclyffe personellerini işten çıkarıyordu 1906’da ve 1915’te labaratuvarlarının kurulu olduğu yerlerine icra gelmişti.İki yıl sonra Tesla iflas ettiğini açıklamış ve kulesi sökülüp borçlarına karşılık hurda olarak satılmıştır.

1934’e gelindiğinde Westinghouse Şirketi Tesla’ya aylık 125$ maaş vermeyi ömrünün sonuna kadar taahüt etti.Bu para Tesla’nın hotel ve diğer masraflarını karşılaması için veriliyordu.Westinghouse’un neden yaptığı bilinmiyor fakat söyleme göre Westinghouse eski yıldız ve mucidinin kötü koşullarda yaşaması şirketin marka değerine zarar verebileceği için bu yolu tercih etti.

1935’te Tesla bir doğum günü röportajında  mekanik enerjiyi herhangi bir karasal koşulda en az kayıpla taşıma ve yeraltı madenlerinin yerini belirleyen bir yöntem açıkladı.

1937 Sonbaharında Tesla bir gece yarısından sonra katedrale gitmek  ve kütüphanedeki güvercinleri yemlemek için otelden ayrıldı.Biraz ilerledikten sonra bir taksi çarptı kendisine doktora gitmeyi reddedip taksicinin onu otele bırakmasını istedi.Kaburga kemiklerinden bazısı kırıldığı için birkaç ay yatalak kaldı.

7 Ocak 1943’te Tesla 86 yaşında 3327 nolu New Yorker hotel’inin odasında yalnız iken öldü.Eşyalarına Amerika Ordusu tarafından el konuldu.

1957’de tesla’nın yeğeni Sasa Kosanovic Tesla’nın küllerini ABD’den Belgrada getirtmiş ve külleri altın kaplama içinde Nikola Tesla Müzesinde sergileniyor.

Tesla’nın 26 ülkede 278 patenti var buluşlarının çoğu patentli değildi.Patentlerinin büyük bölümü Amerika,Kanada ve İngiltere’deydi fakat dünya çapında onaylanan birçok patenti var.

KİŞİSEL YAŞAMI

Tesla sabah 9’dan akşam 6’ya kadar çalışır akşam yemeğini genelde yalnız yer ve sonrasında gece 3’e kadar çalışmaya devam ederdi.Günlük egzersiz olsun diye 8 veya 10 mil (1 mil=1.609 km) yürürdü.Her ayak parmağını günde yüz defa kırpardı bunun beyin hücrelerini çalıştırdığını söylerdi.Tesla sonraki yıllarda vejeteryan oldu sadece   süt,ekmek,bal ve sebze ilebeslenirdi.

Fotoğrafik hafızaya sahipti ve sekiz dil biliyordu.İki saatten fazla uyumuyordu.Ama bazen pilini şarj etmek için bir doz fazla uyuduğunu söylüyordu.Graz’daki ikinci yılında kumara başladığında masada 48 saat oynamışlığı var.Uyku veya dinlenme olmadan da labaratuvarda 84 saat çalıştığı oldu.
Hiç evlenmedi evlenirse bilim hayatı zarar görür diye düşünüyordu.Ve önceleri mükemmel bir kadını hakedemeyeceğini düşünüyordu.Kadınların erkeklerden daha baskın olma çabasını farkettiğinde bu düşüncesi değişti.Kadınların iktidar hırsıyla kadınlık güdülerini hiçe saydıklarını düşündüğü için öfkeyle yaklaşıyordu bu tutumlarına.

Asosyal biriydi ve kendini işine verme eğilimindeydi.Fakat öldüğünde insanlar ondan pozitif bir şekilde bahsediyorlardı;seçkin,tatlı,samimi,mütevazı,ince,cömert ve kuvvetli biri diye.

Arkadaşı Julian Hawthorne kendisi için:”Nadir rastlanan bir bilim insanı,mühendis,bir şair,bir filozof,bir dilbilimci,müzik yeteneği yüksek olan ve damak tadı iyi biriydi.”diye yazmış.

Mark Twain ile yakın arkadaştı.Labaratuvarında baya vakit geçirdiler birlikte.Mark Twain Tesla’nın endüksiyon motoru için telefondan beri en iyi icat diye bahsederdi.Tesla 192o’li yılların sonunda şair,yazar,Nazi propagandacısı George Sylvester Viereck ile arkadaş oldu.O ve eşinin verdiği yemek toplantılarına katıldı.

Tesla Ortodoks Hristiyan olarak büyüdü fakat kendini dindar olarak görmüyordu.

75. Doğum gününde Time Magazine kapak fotoğrafı olarak Tesla’nın fotoğrafını koymuş.

Nikola Tesla Müzesi,Belgrad